Συμβουλευτική γονέων - Τα όρια στις σχέσεις γονέων παιδιών
- Λεπτομέρειες
- Δημοσιεύτηκε στις Τετάρτη, 24 Ιουλίου 2013 16:47
ΟΡΙΑ ΣΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΓΟΝΕΩΝ - ΠΑΙΔΙΩΝ
Οι γονείς είναι συνήθως οι κύριοι διαμορφωτές της προσωπικότητας και του χαρακτήρα ενός παιδιού. Δίνουν τη δυνατότητα στο παιδί να αναπτύξει την ικανότητα να αναγνωρίζει την ευτυχία, καθώς και να βρίσκει λύσεις για την αντιμετώπιση των δύσκολων καταστάσεων. Ωστόσο, υπάρχουν φορές που οι γονείς τείνουν να βρίσκουν αδιέξοδο στη σχέση τους με το παιδί. Ένα μεγάλο λάθος που κάνουμε στην προσπάθειά μας να βελτιώσουμε τη σχέση μας με τα παιδιά είναι η ικανοποίηση αδιακρίτως, όλων των αναγκών του παιδιού. Η συμπεριφορά αυτή δημιουργεί αντίθετα αποτελέσματα , χάνεται η επικοινωνία με το παιδί, την εξουσία την έχει το ίδιο το παιδί και συνεπώς δημιουργούνται προσωπικότητες χωρίς όρια ( αυτό δηλαδή που στην καθομιλουμένη ονομάζουμε κακομαθημένα παιδιά).
Στην πραγματικότητα αυτό που χρειαζόμαστε είναι γονείς που να είναι δίπλα στο παιδί τους , που να ακούν τις ανάγκες του και να επικοινωνούν μαζί του χωρίς υπερβολές. Η θέσπιση ορίων είναι μια διαδικασία που οφείλει να ακολουθήσει ο κάθε γονιός προκειμένου να δώσει μια ευκαιρία στην σχέση του με το παιδί. Βάζοντας λοιπόν όρια βάζουμε ταυτόχρονα και τα θεμέλια της ανάπτυξης μίας υγιούς προσωπικότητας με κύρια χαρακτηριστικά την αυτογνωσία και την αυτοεκτίμηση.
Τι είναι η θέσπιση ορίων
Η θέσπιση ορίων αποτελεί μια διαδικασία που χρειάζεται χρόνο και υπομονή. Διαρκεί σε όλη μας την ζωή συνοδεύεται από λάθη αλλά ταυτόχρονα είναι η παροχή γνώσης για το λάθος και το σωστό. Σημαίνει προσοχή και σεβασμό στην προσωπικότητα του γονέα και του παιδιού.!!!
Τα όρια είναι σταθεροί κανόνες που μπαίνουν σε συνεργασία με το παιδί. Είναι ένα σύστημα αξιών που περιλαμβάνει πρακτικές συμβουλές, οι οποίες περιβάλλονται από αγάπη και φροντίδα. Αποτελούν το σημείο επαφής με το παιδί και παρέχουν το αίσθημα ασφάλειας που κάθε γονιός πρέπει να δίνει στο παιδί του .
Τι δεν πρέπει να είναι τα όρια
Δεν πρέπει να είναι αρνητικά φορτισμένη έννοια, δεν πρέπει να είναι τιμωρία , περιορισμός, απαγόρευση, αποθάρρυνση, καταπάτηση της προσωπικότητας,έλεγχος ,κυριαρχία.
Η έλλειψη ορίων ( συνέπειες για τους γονείς)
Η έλλειψη ορίων κάνει τον γονέα ανίκανο να δράσει. Ο γονιός γίνεται αυτόματα υποχείριο του παιδιού και υποβιβάζεται. Όταν δεν υπάρχουν όρια το παιδί μαθαίνει να μην σέβεται τον γονέα και να αγνοεί τους άλλους.
Η έλλειψη ορίων ( συνέπειες για τα παιδιά)
Όταν δεν υπάρχουν όρια είναι πολύ πιθανό τα παιδιά ,να αισθάνονται φόβο μπροστά στο χάος, να δημιουργούνται ψυχικά τραύματα, προβλήματα συμπεριφοράς, υπερκινητικότητα, ανικανότητα σύναψης κοινωνικών σχέσεων και επαφών. Κυρίαρχα συναισθήματα είναι ο θυμός και το άγχος. Πολύ συχνά εμφανίζουν επιθετική συμπεριφορά αλλά και μειωμένη αυτοεκτίμηση.
Η υπερβολή στην θέσπιση ορίων
Συχνά στην προσπάθειά μας να βάλουμε όρια τείνουμε να υπερβάλουμε. Αυτή η υπερβολή κάνει τα παιδιά διστακτικά, προκαλεί έντονο φόβο και άγχος, τα αποδυναμώνει, δημιουργεί ενοχές , τύψεις, δυσάρεστα συναισθήματα, στερεί τα παιδιά από πολύτιμες εμπειρίες και τέλος ενισχύει την πεποίθηση ότι τα όρια είναι στενά και ασφυκτικά.
Τιμωρία
Με την τιμωρία τα παιδιά νιώθουν μικρά. Δεν συνειδητοποιούν ότι αποτελούν αυτόνομες σκεπτόμενες προσωπικότητες.
Απαγόρευση
Η απαγόρευση οδηγεί σε μυστικά και ψέματα, αντιπροσωπεύει τις ανάγκες των γονιών κυρίως και χάνει τον πραγματικό στόχο . Η απαγόρευση και η τιμωρία σε συνδυασμό αποδυναμώνουν το παιδί που νιώθει αβοήθητο και ενισχύουν το αίσθημα μειονεξίας.
Πώς βάζουμε όρια
Τα όρια είναι καλό να μπαίνουν από μικρή ηλικία. Δεν αντιπροσωπεύουν με τον ίδιο τρόπο την κάθε οικογένεια, πρέπει να συμβαδίζουν με την ηλικία και την ανάπτυξη του παιδιού. Πρέπει πάντοτε να λαμβάνεται υπόψη η ιδιοσυγκρασία, η προσωπικότητα και ο χαρακτήρας του παιδιού.
Πρέπει να υπάρχει ευελιξία σε ό,τι αφορά τους κανόνες ( δεν χρειάζονται βέβαια και υπερβολές). Όταν βάζουμε κανόνες αποφεύγουμε τα διπλά μηνύματα, οι κανόνες πρέπει να είναι ξεκάθαροι (πχ. θα πέφτεις για ύπνο στις 9:30. Και όχι θα πέφτεις για ύπνο μετά τις 9 ή 10) και να αποφασίζονται μαζί με το παιδί. Χρειάζεται σταθερότητα στις απόψεις μας, χρειάζεται να είμαστε ανέκφραστοι, σοβαροί με σαφή τόνο στην φωνή . Κάθε φορά που συζητάμε για έναν κανόνα καλό θα είναι να χαμηλώνουμε στο ύψος του παιδιού και να το κοιτάζουμε στα μάτια.
Το κλειδί στην θέσπιση ορίων είναι να προετοιμάσουμε το παιδί για τις συνέπειες της καταπάτησης των ορίων, οι οποίες πρέπει να είναι ξεκάθαρες στο παιδί από πριν. Επίσης είναι σημαντικό οι κανόνες να μπαίνουν κάθε φορά για ένα πράγμα και όχι για ένα σύνολο πραγμάτων (συνήθως βάζουμε κανόνες για συμπεριφορές που θέλουμε να διορθώσει το παιδί).
Τέλος ας μην ξεχνάμε και την επιβράβευση κάθε φορά που το παιδί καταφέρνει να υπακούσει σε έναν κανόνα ( η επιβράβευση μπορεί να είναι λεκτική πχ. Μπράβο, ή υλική πχ. Μια σοκολάτα).
Τα παιδιά παραβαίνουν τους κανόνες για να εκφράσουν την δυσαρέσκειά τους προς τους γονείς ή λόγω έλλειψης προσανατολισμού ή για να δοκιμάσουν τα όρια των γονέων (την ελαστικότητά τους) ή για να κεντρίσουν την προσοχή του γονέα ή του τροφού γενικότερα.
Αντιμετώπιση της παραβίασης των ορίων
Κάθε φορά που παραβαίνει ένα παιδί τον κανόνα το βάζουμε σε διαδικασία να αναγνωρίσει την παράβαση. Κρίνουμε την πράξη και όχι το παιδί σαν προσωπικότητα ( δεν λέμε ποτέ είσαι κακό παιδί που παραβίασες τον κανόνα), έπειτα εφαρμόζουμε την συνέπεια της παραβίασης του κανόνα που έχουμε συμφωνήσει ( εάν το παιδί αντιδράει επιμένουμε). Σε τελευταίο στάδιο ζητάμε τη γνώμη του παιδιού για το τι θα μπορούσε να βοηθήσει την επόμενη φορά ώστε να μην αποτύχει στην εφαρμογή των κανόνων ( πχ. Έπαινος εάν πετύχει).
Όπως αναφέραμε και πιο πριν είναι απαραίτητο να ενισχύουμε θετικά το παιδί για την εφαρμογή των ορίων πχ.«Μπράβο σου παιδί μου. Κοίταξε πόσο προσπάθησες να ελέγξεις τον εαυτός σου! Είμαι πολύ υπερήφανη για εσένα».
Μέθοδος εφαρμογής ορίων «λογικές συνέπειες» παραδείγματα
- «Μπορείς να φας πατατάκια -σοκολάτες- καραμέλες πριν το φαγητό... εσύ αποφασίζεις! Αν περιμένεις να τα φας εφόσον έχεις φάει το μεσημεριανό φαγητό θα μπορείς να τα φας ξανά μέσα στην εβδομάδα. Εάν τα φας πριν το φαγητό και μετά δεν έχεις όρεξη για το μεσημεριανό, σημαίνει ότι διαλέγεις να μην ξαναφάς πατατάκια ? σοκολάτες- καραμέλες για όλη την υπόλοιπη εβδομάδα...» Αν το παιδί δεν υπακούει το αφήνουμε να υποστεί τις συνέπειες της επιλογής του όλη την εβδομάδα. «ξέρω ότι θέλεις να φας πατατάκια- σοκολάτες- καραμέλες... καταλαβαίνω ότι είσαι θυμωμένος-η μαζί μου, αλλά εσύ το διάλεξες αυτό... Την επόμενη εβδομάδα θα έχεις την ευκαιρία να ξαναεπιλέξεις»
Με παρόμοιο τρόπο αντιμετωπίζουμε την ανυπακοή και για άλλες καταστάσεις σε κάθε ηλικία όπως πχ για το διάβασμα, την καθαριότητα του δωματίου κτλ.
Σημείωση :ποτέ μην μπείτε σε διαδικασία να συγκρίνετε τα παιδιά σας με άλλα παιδιά ή τα αδέρφια τους ( πχ. δες τον/την τάδε το έκανε καλύτερα από εσένα εσύ γιατί δεν το έκανες...). Το κάθε παιδί είναι ξεχωριστό με διαφορετικές ικανότητες και ως έτσι πρέπει να το αντιμετωπίζουμε!!!
Εμπιστευτείτε τις εμπειρίες σας και το ένστικτό σας σε σχέση με το παιδί. Κανείς δεν ξέρει το παιδί σας καλύτερα από εσάς!!
Συμβουλος ψυχικής υγείας
Περπερή Νικολέττα